Blog Romana Nachta: RASIZM A KOLOR SKÓRY

Historia niewolnictwa w naszym świecie

Autor: Egon Flaig

München: C. H. Beck, 2009

Autorem książki jest prof dr Egon Flaig, wykładowca historii starożytnej na Uniwersytecie w Rostocku. Poniżej znajdą Państwo fragmenty tej książki bez komentarza. Fragmenty pochodzące tylko z jednego rozdziału tej książki.

Rozdział ten zatytułowany jest

"Jak powstał rasizm z powodu koloru skóry".

Zestaw cytowanych tu fragmentów może wyglądać na chaotyczny,

nie mniej jednak zachęcam do czytania w ogólnym kontekście i samodzielnego myślenia:

Strona 124:

Rasizm nie ma nic wspólnego z kolorem skóry. Rasizm rodzi się z tendencji do dewaluowania "innych", a tę znajdujemy we wszystkich kulturach.

Strona 126/127:

Niezależnie od tego, czy napotykano na ciemnoskórych czy rudych z natury, taka różnorodność nie zależała od symbolizmu kolorów różnych kultur, lecz od zajmowanych socjalnych stanowisk przez czarnoskórych lub Germanów

w okresie hellenizmu i Imperium Rzymskiego. W rzeczywistości, czarnoskórzy wykonywali każdy możliwy zawód - zwłaszcza w Egipcie, gdzie byli bardzo liczni. Czarnoskórzy pochodzący z prowincji w Afryki Północnej, służący

w oddziałach pomocniczych armii byli wysoko cenieni, o czym świadczą m.in. płaskorzeźby na których przedstawiono czarnoskórych, afrykańskich żołnierzy Gwardii Cesarskiej. Oczywiście byli też czarni niewolnicy, ale w Cesarstwie Rzymskim czarnoskórzy byli wolnymi ludźmi i ten fakt stanowił decydujący czynnik dla codziennej percepcji ludzi czarnoskórych.

W zasadzie przedstawia się to inaczej jeśli chodzi o dyskursy naukowe lub pseudo-naukowe na takie tematy jak teorie klimatyczne greckich lekarzy

i geografów. (...) [Np. Arystoteles postulował, że nadmiar ciepła redukuje odwagę, ale pobudza inteligencję; umiarkowane centrum - czyli jego zdaniem klimat śródziemnomorski - doprowadza inteligencję i odwagę do zrównoważonej relacji]. Niektórzy hellenistyczni geografowie jak np. Strabo (Strabon), odrzucali koncept antropologi zależnej od stref klimatycznych i wszyscy wzbraniali się przed łączeniem koloru skóry z cechami moralnymi, a to z dobrych powodów: zostali przeszkoleni w filozofii politycznej i wiedzieli, że moralne cechy człowieka zależą przede wszystkim od <Nomos> - czyli od praw uznawanych przez społeczeństwo.

Strona 128:

Gdy w następstwie podbojów w Azji Zachodniej powstała kultura islamska czerpiąca z tradycji hellenistycznej, islamscy teoretycy stworzyli podstawy uzasadnionego niewolnictwa. To oni po raz pierwszy rozwinęli prawdziwy rasizm ze względu na kolor skóry (...). Arystoteles ignorował kolor skóry, natomiast islamscy autorzy wypracowali skomplikowane, etnicznej charakterologie dotyczące łączące klimatu z kolorem skóry. (...) Tym samym stworzyli nową teorię rasową. Według nich strefy klimatyczne decydują o określonych cechach dziedzicznych ludzi, którzy je zamieszkują. (...) W jednym z perskich traktatów geograficznych z 982 roku n.e. czytamy: "Jeśli chodzi o kraje Południa, wszyscy jego mieszkańcy są czarni... Są to ludzie, którzy nie spełniają standardów bycia człowiekiem."

Strona 131:

Chociaż ortodoksyjni duchowni - powołując się na Koran - nie zgadzali się tymi poglądami, te rozpowszechniały się i utrwalały. Pisarze islamscy przez stulecia powtarzali te same wypowiedzi na temat czarnoskórych. Dopiero pięć wieków później teoria rasizmu oparta na klimacie dotarła do Europejczyków. Judaizm też uzasadnił niewolnictwo wraz z klątwą, którą Noe rzucił na swego wnuka Kanaana, aby w ten sposób ukarać syna imieniem Cham, jednak Biblia (Rdz 9: 25) nie wspomina koloru skóry Chama. Oczywiście jeden z synów Chama,

a mianowicie Kusz jest przodkiem czarnoskórych ludów, jednak właśnie jego klątwa ta nie obejmuje.

Str. 133/134

Rabiniczny komentarz pochodzący z III wieku. Rabbi Hiyya wniósł do dyskursu coś nowego: ponieważ syn Noego, Cham w arce współżył seksualnie. Bóg pokarał go i naznaczył czarną skórą. Wynika z tego, że Cham został ukarany dwukrotnie - raz kolorem skóry i po raz drugi niewolą jego syna Kanaana.

A więc niewolnictwo i czarna skóra są odrębnymi karami za popełnienie różnych przestępstw. (...) Religijna legitymizacja niewolnictwa była tak ważna, że równoległość przekleństw i klątw zmuszała do zwracania na ten temat uwagi. (...). Ponadto wykształceni żydzi i chrześcijanie żywili wątpliwości co do tej podwójnej klątwy, ponieważ nie znajdowali poparcia w treści 9-go rozdziału Księgi Rodzaju. (...) Przebarwienie skóry Chama i jego potomków jako kary stało się dominującym dogmatem w tradycji islamu, choć Koran nie uczy dyskryminacji rasowej a biegli badacze prawa zawsze odrzucali doktrynę ukarania Chama czarnym kolorem skóry lub zniewoleniem go.

Strona 135:

Chrześcijański wizerunek sztuki nie stosował wersji islamu. Biblijną scenę, w której Noego przeklina wnuka można znaleźć na wielu obrazach; bynajmniej nie na jednym tylko i to od późnego antyku do połowy XIX wieku. Na tych obrazach Cham jest zawsze ciemnoskóry!

Strona 136:

Tutaj [w Europie] klątwa Noego uzasadniała poddaństwo, jednak to uzasadnienie było bardzo kontrowersyjne. Z czarnym kolorem skóry ta klątwa nie miała nic wspólnego. Zmieniło się to, gdy Portugalczycy zaczęli brać udział w islamskim handlu niewolnikami. To oni importowali do Europy islamski rasizm bazujący na kolorze skóry. Świat islamski jest pierwszym w historii świata społeczeństwem, w którym wciąż dochodziło do gwałtownych konfrontacji na tle rasowym. Ta rasistowska doktryna przydawała się zwłaszcza w dziedzinie wojskowej. Dlaczego? Władcy segregowali jednostki wojskowe przez pryzmat etniczny, tak aby mogli w każdej chwili skłócić te oddziały jeden z drugim

i podburzyć do bratobójczej walki. Kalif Harun al Raschid rozdzielił te oddziały aż do 800 jednostek dla każdej dzielnicy Bagdadu. Takie postępowanie było właściwe dla zagwarantowania i utrzymania władzy, jednak koniecznym było utrzymywanie rasistowskich antypartii i sporadycznych wybuchów nienawiści rasowej. Kalifat Abbasydów używał jednostek czarnoskórych żołnierzy do tłumienia zamieszek ulicznych i powstań ludowych białoskórych walczących

z honorem.

Strona 137:

Czarna skóra przyniósł w niektórych obszarach zislamizowanej Afryki decydowała o ostrzejszych karach, natomiast arabskie pochodzenie często chroniło od niewoli i uzasadniało lżejsze kary.